Мишарина Александра Петровна

(1946-2013)

А. П. Мишарина родилась 19 декабря 1946 года в селе Большелуг Корткеросского района. В 1968 году закончила педагогическое училище (ныне – гуманитарно-педагогический колледж им. И. А. Куратова) в городе Сыктывкаре. В течение шести лет работала учительницей в родном селе. С 1970 по 1972 годы училась в Литературном институте им. М. Горького в Москве, затем в Сыктывкарском государственном университете. Работала сотрудником журнала «Войвыв кодзув», в котором 1966 году опубликовала свои первые стихи.

В 1977 году в коллективный сборник «Куим сьыланкыв» («Три песни»), вошла её первая книга стихов «Тэ менам – кок ув му» («Ты - моя родина»). Позднее были изданы книги стихов «Войвывса дзоридз» («Северный цветок», 1980), «Коми муӧй, сьӧлӧмшӧрӧй» («Земля моя коми», 1981), «Быдмам войвылын» («Растем на Севере», 1987), «Рытъя сёрни» («Вечерние беседы», 1991), «Сьӧлӧм дой» («Боль сердца», 1996).

В таких стихах как: «Эмӧсь кодзувъяс» («Славные люди»), «Менам велӧдысьлы» («Моей учительнице»), «Медся мича, медся авъя» («Самая красивая, самая скромная») сочетаются удивление красотой родных просторов с добрым, внимательным отношением к окружающим людям. В своих произведениях поэт говорит о любви, как о даре страдать и радоваться, изображает лирические миниатюры и пейзаж. Стихи Мишариной были переведены на русский, венгерский и финский языки, она стала известным российским поэтом.

Александра Петровна умерла 18 июля 2013 года.

Александра Петровна Мишарина – член Союза писателей России (1990), лауреат Государственной премии Республики Коми (1997), заслуженный работник Республики Коми (2004).

.

Источник:

Календарь знаменательных и памятных дат Республики Коми на 2006 год. Сыктывкар, 2005.

.

Воспоминания краеведа, журналиста Марии Алексеевны Плосковой об Александре Мишариной (однокурсницы Александры Мишариной в педагогическом училище)

Ми педучилищеын велӧдчигӧн Санякӧд ӧти комнатаын жӧ овлiм. Локтiс ме дорӧ зон (будущӧй верӧсӧй!), ӧкмыс час бӧрас миянӧс петнысӧ общежитиеысь оз нин лэдзны вӧлi, Саня шуӧ: «Сяс ме тэнӧ лэдза,"- чукӧртӧма нывъяслысь прӧстынняяс быд комнатаысь, кӧрталӧма аслас крӧватьӧ найӧс да менӧ йӧткӧ: «Кута прӧстыння гезсӧ - лэччы!» Меным страх лои витӧд этажсянь прӧстыння кузя лэччыны... Но сэсся нылыд менӧ йӧткалӧмӧн лесничаяс кузяыд петкӧдiс первой этажӧдзыд да зонмыдлы шуис: «На! Дыр эн кутлы! Ме сэнi виччысьла!» Весигтӧ сы вылӧ дежурнӧйыс чуймис, мыйла ме вылын командуйтӧ и дежурнӧйсӧ стрӧжитӧ. А асьным ми, нывъяс, недель чӧж та вылӧ пӧттӧдз сералiм.

А нӧшта ыджыд тешыс вӧлi сыкӧд Запорожьеын, пионерскӧй практика вылын... Быд отрядын педучилищесаяс вӧлiны пионервожатӧйясӧн, а воспитательясыс - хохолъяс, менам хохолыс - Алексей Иванович, отрядыс вӧлi ыджыд, 42 морт, 4-5-ӧд классъяс. Алексей пыр волiс ӧбӧд бОрын и пыр юыштӧмӧн, а мукӧд дырйи и куйлiс и пуяс сайӧ саймӧдчӧмӧн. Аслас палатаӧ пырлiс сӧмын отбой бӧрын. Саня дӧзмис жӧ сы вылӧ тадз олӧмысь да шуис: «Сяс ми сiйӧс велӧдам дорвыв узьлыны!» Ветлiс кухняӧ, вайис ыджыд-джуджыд тасьтi, кисьтiс сэтчӧ ВА да ньӧжйӧника сюйис Алёшалы прӧстыня улас, а одеялӧсӧ вештiс. И, сё збыль, коньӧрыд локтӧма войшӧрнас да бруткысьӧма тасьтi вылад, весигтӧ дойдӧма добрасӧ. Мунӧма аскинас жалуйтчыны директор дорас да сэсся морттӧ уволитӧмаӧсь, а меным сюрис жӧ сысянь, мый ме тадзи вӧчи, эськӧ ставсӧ Саня кӧтiс... Но поездын гортӧ локтiгӧн ставӧн бур пӧт сералiм... Мортыс зэв писькӧс кыв вылас вӧлi и миян группаын вӧлi дзик мам кодьӧн, да и ыджыдджык арлыдаӧн. Петас вӧлi дӧска дорӧ висьтасьны, ӧтвечайтны, пуктасны сылы «три» и сэтшӧм смачнӧя шуас (быттьӧ кывсӧ велӧдысь бердас ляскас!): «Вот тадз!? Ме сэсся тiянлы эг кут кажитчыны али мый?» - пӧттӧдз вӧлi сералам сылӧн вочакыв вылӧ да сьӧлӧмсяньыс артисталӧм вылӧ, тешкодь интонация вылӧ... Сылӧн артисталӧмыс вӧлi дзик Юрий Никулин сяма... да и сы вылӧ зэв ёна мунiс, гашкӧ, кадыс вӧзйис сэк татшӧм йӧзсӧ...

.

Воспоминания Народного писателя Республики Коми А. Попова об Александре Мишариной (односельчане, коллеги по «писательскому цеху»)

Кыдзкӧ дзик на велавтӧм гижны Александра Мишарина йылысь, кор сiйӧ ачыс эз нин ло. Век на чайтсьӧ, мый тайӧ омӧлиник вӧтын сiйӧс гуалiм да колльӧдiм. Век на син водзын важся Сандраыс, кодӧс уна во тӧдлi да вылӧ донъявлi. Сiйӧ вӧлi меысь некымын арӧсӧн ыджыдджык, да ичӧтдырсӧ ог сэтшӧм ёна тӧд вылӧ вермы уськӧдны, кӧть эськӧ сылӧн классӧ унаысь пыравлi. Сыкӧд велӧдчис Макарсиктысь жӧ Öлексей, кодкӧд ёртасьлiм. Сы дорӧ моз и кежавлi налӧн классӧ. Саня нинӧмӧн мукӧдсьыс эз торъяв. Кӧть эськӧ ачыс сэсся бӧрас нин ӧти кывбурын пасйылiс, мый сiйӧ ӧнӧдз на вильыш нывка, кутшӧмӧн дзолядырйиыс вӧлi.

Школа помалӧм бӧрын классыс разалi, да Мишаринаӧс во-мӧд мысти аддзи Ыджыдвидз сиктса клублӧн сцена вылысь. Кутшӧмкӧ тай праздник вӧлi-а. Концерт дасьтӧмаӧсь и быдӧн. И со нуӧдысьыс юӧртiс, ӧнi пӧ тiян водзӧ петас педучилищеын велӧдчысь Александра Мишарина да лыддяс ассьыс кывбурсӧ. Ми ставӧн вомнымӧс паськӧдiм татшӧм шензьӧдана юӧр вылад. Кыдзкӧ эз чайтсьы, медым кодкӧ миян сиктысь вермас гижны кывбуръяс да весиг «Войвыв кодзулын» йӧзӧдчас. Тадз тай нуӧдысьыс висьталiс-а. Кутшӧм кывбур вӧлi, дерт, тӧд вылӧ уськӧдны ог нин вермы, но зэв топыда ставӧн кекӧначасисны.

Кыдзи ачыс Петыр Санеыс бӧрыннас висьтавлiс, кывбурсӧ гижӧма да абу на лысьтӧма некодлы сетны. Дерт, медводз мӧвпыштлӧма ыстыны «Войвыв кодзулӧ», но полӧма. Медбӧрын тай мӧдӧдӧма жӧ. Абу аснас кырымасьӧма, а нывъёртыслысь ним-овсӧ пуктӧма. Сэсся уна лун виччысьӧма педучилищеса ӧтувъя оланiнӧ пошта вайысьсӧ, мед нывъёртсьыс водзджык слӧймыны босьтны воча гижӧдторсӧ. Мыйлакӧ тӧдӧма жӧ: журналса уджалысьяс гижасны. Коркӧ и казялӧма «Войвыв кодзувсянь» пасйӧда письмӧ. Дерт, абу жӧ Александра Мишарина ним вылӧ. Восьтӧма, а сэнi шыӧдчӧмаӧсь сы дорӧ нывъёрт нимнас да корӧмаӧсь пыравны сёрнитыштны. Кывбурсӧ ошкӧмаӧсь и. Бара ж? полiгтыр мунӧма редакцияад да сӧмын сэнi висьталӧма ассьыс збыль ним-овсӧ.

Коли некымын во, и Александра Мишариналӧн чужис ыджыдкодь кывбур, кодӧс вунӧдны сэсся эг вермы. Миян Ыджыдвидз сикт йылысь гижӧма да.

Юрӧ самасисны кывъясыс.

Бара, бара чужан сиктӧ вои,

Видза олан, менам Ыджыдвидз.

Бара воӧн верстьӧджык ме лои,

Он тай кадтӧ кут да видз...

Кадтӧ збыльысь бӧжӧдыс кутны он вермы. Лэбисны вояс. Ачым нин лои гижысь кодьӧн, но Сандралы моз кывъясыс сiдзи и оз сюрласьны. Кыдзкӧ зэв нин бура сiйӧ сяммылiс аддзыны аслас кывбуръясӧ зэв лӧсялана кывъяссӧ. Босьтам кӧть нин «Сувтны эськӧ пелысьӧн». Чайтсьӧ, мый Сандраысь ӧтдор татшӧм сьӧлӧмтӧ чепӧльтана кывбур аслас радейтӧм йылысь некод оз сяммы лӧсьӧднысӧ.

Да. Олӧмыд пӧ тай ваын оз вӧй. Торйӧн нин Сандралӧн. Век кута казьтывны. Уна во сайӧ кольӧм паныдасьлӧмъяссӧ тшӧтш и. Кыдзи сiйӧ кызь сайӧ во олiс Сыктывкарса медся зыка общежитиелӧн зэв ичӧтик жырйын. Некыдз ог вермы шензьынысӧ миян олӧмӧн веськӧдлысьяс вылӧ. Зэв ӧд лада асьныс жыкруйтӧны. А мый наысь коляс уна во мысти? Казьтылӧмъясас, шуа. Дзик нинӧм. Унаӧн-ӧ ӧнi шуасны, кодi вӧлi партия обкомса секретарнас Виктор Савин олiгӧн да гижигӧн? Ас пайысь ме ог тӧд-а. Савинсӧ тӧда, а кодi сэки Коми мунас веськӧдлiс — ог. Уна коми гижысьлӧн дыр кад эз вӧв бур оланiныд. Чайтӧны, мый зыка общежитиеыс налы тырмымӧн. Быттьӧ татшӧмсяма оланiнын чужлiсны Пушкинлӧн гижӧдъясыс, Лев Толстойлӧн «Война да мирыс»? Но тайӧ мӧд сёрниӧ вуджӧма лои. Сэсся Александра Мишариналы кузяӧн сетiсны ж? Öти жыръя патера — кухняӧн и быдӧн. Мортыд уна вонад сэтшӧма вӧлӧм велалӧма овны дзескыдiнад, мый выльлаӧ вуджӧм бӧрын, гашкӧ, тӧлысьысь дырджык олiс кухняас. Жыръяс пӧ ог лысьт петны —вошӧмысь пола.

Тшӧкыда гарыштлывла, мый ютӧм мужикыд кодзӧм кань кодь. Сылы нинӧм нин быттьӧ оз ков. Дугдан виртӧ вежыштавны, да олӧмыс дубджык лоӧ. Водзтi гажаджык вӧлi. Кутшӧмкӧ праздник, гашкӧ, нимлун бӧрын юр тай вӧлi потӧ-а. Веськӧдны, дерт, нинӧм вылӧ. Öдзӧсӧ тотшкӧдiсны, да дзӧран юрӧн жӧ Александра Мишарина пырис. Лекарство жӧ корсьӧ, медым ньӧбӧм висьӧмсьыс мынны. И мӧвпыштiм довгыны Печать керкаӧ. Сэнi йӧзыс унджык гартчӧ, сюрас кодлыськӧ удждысьны. Миян керкасянь сэтчӧдз, гашкӧ, куим верст. Автобус вылӧ пуксьынысӧ некоднанным нин ог лысьтӧй. Сьӧлӧм чеччыштӧмысь полам — топӧдасны да. Мӧдӧдчим веськыд туйӧд. Неыджыд вӧр дi пыр. Ме водзынджык тапикта, Сандра бӧрсянь тiрликтӧ. Быттьӧ синтӧм гозъя корны петӧмаӧсь. Туйыс буретш шойна дортi мунӧ. Сандралӧн эбӧсыс бырны кутiс, босьтчис шуавны:

— Öлексей, ме вай кутшӧмкӧ гу бокӧ водыштла. А тэ ветлы. Удждысян да бӧрсӧ локтiгӧн видзӧдлы жӧ менӧ. Ловъя кӧ — юрӧс веськӧд. Кулӧма кӧ — мунас тыртышт дай. Оз нин ков кладбище вылӧ нуны йӧзӧс корсьны.

— Эн жӧ вод. Кыдзкӧ ӧд мунам.

И водзӧ мӧдӧдчим. Александра Петровна кыдзкӧ век серамсорӧн висьтавлiс таладорсьыс аслас мунӧм йылысь. Карас олiгӧн некымынысь шулiс:

— Öлексей, ме кӧ кула, то Ыджыдвиддзӧ катӧд. Машинатӧ медавны сьӧмыд уна ковмас. Рӧскод эн вӧч. Вай кыдзкӧ кусыньт ли мый ли да моздорад ну автобус станцияӧдзыс. Сэсся билет ньӧб да аскӧдыд орччӧн пуксьӧд. Быттьӧ ловъя на. Ловъя мортсьыд озджык уна босьтны. Билет донсӧ вештан дай. Сiдз и катӧд Ыджыдвиддзӧдзыс. Пассажирӧс моз.

Но Сандра эз кут буса карын таладор югыдiнсьыс мунӧмсӧ виччысьны. Ыджыдвиддзас овны кайис. Сэтчӧ и гуалiм. Таво гожӧм став семьяӧн ветлiм оз вотны Чуб ты дорӧ, кодi кладбище сайын. Бӧрсӧ мунiгӧн сувтлiм, медым видлыны Петыр Санеӧс. Зэв мичаинын куйлм. Дзик мамыс да Агни чойыскӧд орччӧн. Найӧс сiйӧ медся ёна радейтлiс. Помнита, кыдзи шогсис, кор мунiс таладорысь Сава Анна. Тадзи мамсӧ сиктын тӧдлiсны. Сане казьтывлiс, кыдзи школаас велӧдчигӧн, география урок дырйи велӧдысьыс юӧртӧма, талун пӧ кутам тӧдмасьны саваннаӧн. Ставныс вашмунӧмаӧсь да Мишарина Саня вылӧ видзӧдӧны. Тэнад мам йылысь пӧ босьтчасны висьтавлыны. А кор лёк висьӧм шашаритчис Агни чойыслы, Петыр Сане шогысла весиг сьӧдӧдлiс. И со ӧнi бара ӧтлаасьӧмакодь лои мамыскӧд да чойыскӧд. Пӧлинӧ, вунi висьтавны, мый аскӧд нинӧм вайнысӧ эг путьмӧй. Кыдзкӧ нем виччысьтӧг лои Санелӧн гу дорӧ кежӧмыс да. Сьӧрысь сӧмын корӧсь нӧб. Сэтысь и босьтiм гоз-мӧд ньӧр да сатшким муас. Эг на слӧймӧй вешйыны, кыдзи зэрны кутiс. А енэжас быттьӧ некутшӧм зэра кымӧр оз тыдав.

— Сандраыд бӧрддзис,— шуис Анна Александровна, воклӧн гӧтырыс.

— Куш киӧн матыстчим да сiйӧн. Весиг водкатӧ эг кисьтыштӧй,— шмонитыштi ме.

Но Сане, тыдалӧ, абу шог синваӧн бӧрддзӧма. Шондi мыччасьӧ со. Регыд и дугдiс зэрнысӧ.

Öтнад олiгӧн, гажтӧмысла ли, кутшӧмкӧ мӧд майшасьӧмла ли, Петыр Сане винанад ышмывлiс. Дерт, эз торъя ёна. Вӧлi кӧ кутшӧмкӧ мог сы водзын, то он вермы тшӧктыны юнытӧ. «Йӧлӧгаын» на ми гӧтыркӧд уджалiм, и нывъяснымӧс тшӧкыда видзлывлiс. Асьсӧ Сандра бабӧн найӧс тшӧктылiс шуны. Куратов нима музейса уджалысьяс казьтывлӧны, кыдзи ӧтчыд рытйысьӧмаӧсь да пуксьӧмаӧсь пасйыштны. Сане пыксьӧма, абу пуксьӧма накӧд. Меным пӧ Öлексей Поповлысь да Ларисалысь нывъяссӧ колӧ видзны мунны.

Но ӧнi син водзӧ мыйлакӧ сувтӧныджык сылӧн гажа юрӧн лоӧмторъясыс. Гашкӧ, сы вӧсна, мый юыштӧм бӧрас Сане вӧлi варов да визув. Садь юрнад абуджык сэтшӧм, лӧня олiс. И став серам петкӧдланторъясыс вӧлiны сӧмын вирсӧ вежыштӧм бӧрын. Гашкӧ, кодкӧ шуас, мый Александра Мишариналысь юӧмсӧ куш гарала. Но век жӧ висьтышта, кыдзи пырис сiйӧ гижысь котырӧ, Владимир Тимин дорӧ. Тыдалӧ, висьысь юрсӧ веськӧдӧм могысь сьӧм корсис. Удждыны.

— Владимир Васильевич, вай мезды.

— Абу менам, Саня, сьӧмыс,— вочавидзӧ Тимин.

— Кула ӧд. Мӧдар югыдас веськала да дзик пыр жӧ тэ вылӧ норася. Шуа, мый Тимин эськӧ вермис на мездыны, но эз тай со.

Владимир Васильевич азыма серӧктiс да гуся зепсьыс сьӧм кыскис.

Петыр Сане аслас кулӧм вылын унаысь серавлiс. Кыдзкӧ шмонитӧмӧн видзӧдiс сiйӧ таладорсьыс мунӧм вылас. Висьтавны кӧ нин Петыр Санелӧн унаысь «кувсьылӧм» йылысь, ковмас гарыштны сiйӧс Ыджыдвиддзӧ «гуавны» катӧдлӧмсӧ. Ачыс эськӧ ӧти гижӧдын тайӧс пасйылiс жӧ нин. Но мӧд ногӧн. Помканас сэтчӧ радейтчӧм сюйис. А вӧлӧма со кыдзи. Ачыс Санеыс меным висьтавлiс.

Öтчыд кутшӧмкӧ мужиккӧд зыкӧ воӧмаӧсь. Ыджыдвидзса жӧ пӧ тай сiйӧ-а. Нимсӧ эз висьтав. Мортыд дзикӧдз лӧгасьӧма Сандра вылад. Мунӧма да Ыджыдвиддзӧ звӧнитлӧма и юӧртӧма, Сандраыд пӧ кувсис.

— Зэв нин пемыд вӧлi,— висьтавлiс Александра Петровна.— Куйла крӧвать вылын. Öдзӧс друг гурйыв воссис. Игнасьнытӧ вунӧма да. Кодъяскӧ пырисны. Кылiс Агни чойлӧн гора гӧлӧсыс: кытӧн нӧ пӧ нин Санеыс? Моргӧ нуӧмаӧсь али мый? Ме синмӧс восьтi да гораа шыаси. Локтысьяс муртса эз весьӧпӧрны. Тэ пӧ ловъя али мый? Ловъя, дерт, шуа. А миянлы пӧ юӧртiсны, мый тэ кулӧмыд. Со и воим покончаӧс гортӧ катӧдны. Сё лешак тай!

Сандраӧс пасьтӧдӧмаӧсь да турки-таркиӧн петкӧдӧмаӧсь. Пуксьӧдӧмаӧсь машинаӧ. Гортӧ пӧ ветлам. А то мамыд шогысла йӧймас. Агни чойыс кайигчӧжыс броткӧма. Ковмис пӧ тiян йӧйталӧм вӧсна быдса машина медавны. Ыджыдвиддзӧ воӧмаӧсь да кык чой гортланьыс веськӧдчӧмаӧсь.

— Сане, керка дорӧ воам да, тэ кӧть сьывны горӧд ли, мый ли,— велӧдӧ Агни чойыс.— А то пыран да мамтӧ йӧймӧдан. Öшинь пырыс мед первой аддзылас. Тэнсьыд сюзь буксӧм кодь сьылӧмтӧ кылас да.

Сiдзи и вӧчӧма. Сандра лёкгоршӧн сьывны горӧдӧма. Налӧн керка ӧшиньӧ чужӧмъяс ляксьӧмаӧсь. Керка тырыс нин йӧз чукӧрмӧма да. Пӧчьяс пернапас чӧвталӧны, томджыкъяс шензян синъясӧн дзоргӧны. Покончаыс пӧ сьылӧ-локтӧ. Лӧня олiс, а кулӧм бӧрас со кутшӧм лоӧма.

Вель дыр сэсся гортас чеплялӧмаӧсь. Тӧдмалӧны, збыль ловъя абу Петыр Санеыс. Сэсся выль йӧз на дорӧ пыр воӧны, мамыскӧд шогсӧ юкны. Кодi чериняня локтӧ, кодi кӧвдум да шаньга вайӧ. Пызан тырыс сёян. Покончаӧс вошйӧдны дасьтӧмаӧсь.

— Ловъядырйи тай волi, да некод эн мыччысьлӧй. Кысь нин черинянь вайны,— ропкӧдчӧ на Сандра.— Кулi, да со мындаӧн чукӧрминныд. Стопка кӧть покончаыслы лишалас оз?

Мӧд асывнас бара на керка тырыс йӧз чукӧртчасны. Оз ӧд ставныслы здукӧн кывсьы Александра Мишариналӧн ловзьӧм йывсьыд юӧрыс. Кодi пырӧ, Сандраӧс аддзӧ да пернапас чӧвтӧ. А «поконча» ӧшинь дорын тытвидзӧ, вайӧм пӧжасӧн чӧсмасьӧ. Сылӧн воча вокыс, Микита Миш Иван со локтӧ. Пельпом вылас зыр пуктӧма. Сандралы гу кодйыны мӧдӧдчӧма. Сане ӧшиньӧ таркӧдӧ:

— Ваньӧ, пырав!

Мӧдыд казялӧма сiйӧс да муртса гатшӧн картупель му вылас абу усьӧма.

Куим лун гортас олӧм бӧрын Сандра туйӧ петӧма. Абу, дерт, шойналань сетчӧма. Карӧ бӧр вӧрзьӧдчӧма мунны. Одыбсянь локтысь автобусын мунысьяс кывлӧмаӧсь нин сылӧн «кувсьылӧм» йылысь да сералмны:

— Сане, ӧкмысӧд лунсӧ пасйыны волан жӧ?

— Вола. Нелямынӧдсӧ тшӧтш жӧ и,— вочавидзӧма Мишарина.

Со тадзи кымын збыльысьсӧ вӧлӧма.

Менам эм тетрадь, кытчӧ пасйывла аскӧд да мукӧдкӧд лоӧмторъяс йылысь. Тешкодьджыкъяссӧ медсясӧ. Лёксӧ нӧ мый пасъялан. Со 1996 во заводитчӧмса гижӧд.

«Талун Сандра Мишарина шуис:

— Таво менам куим пӧвста юбилей. Аслым ветымын арӧс тырас. Комын во гижан уджлы. И нӧшта кызь во тырас сысянь, кыдзи медводдзаысь ветлi вина юӧмысь бурдӧдчыны.

Мися, топыда ковмас пасйыны юбилейястӧ. Торйӧн нин бӧръясӧ.

Эн нин пӧ сёрнит,— шуӧ Мишарина. Öнi на пӧ син водзын, кыдзи ме вои бурдӧдчанiнсьыс. Вежон ог ю, мӧдӧс… Тӧлысь нин коли. И зэв гажтӧм кутiс лоны. Олӧм абу олӧм кодь. Оз некыдзи гижсьы и. Ас вылӧ пӧ сэтшӧм ыджыд лӧг чужис.

Дзикӧдз йӧймӧмысь повзьӧма Сандра да котӧртлӧма лавкаӧ коньякла. А юнысӧ оз жӧ лысьт. Ёна, тыдалӧ, бурдӧдчанiнад повзьӧдлӧмаӧсь: юан кӧ пӧ, кувны верман. Лун джын доз вылад видзӧдӧм бӧрын век жӧ восьтас. Бурджык пӧ кувны татшӧм олӧм дорсьыд. Кисьтас зэв ичӧтик румкаӧ. И бара вель дыр сы вылӧ дзоргас. Полӧ и колӧ. Медбӧрын тэрыба гулькнитас да водас крӧвать вылӧ. Кияссӧ морӧс бердас топӧдӧмӧн жмутвидзӧ. Час джын пӧ дiтшвидзи. Быттьӧ морӧс пытш шонавны кутiс, а кувны ог кув. Мӧд румка чипнитӧма. Бара крӧватьӧ нюжӧдчӧма. И бара ловъя. Доз джынсӧ бырӧдӧм бӧрын век жӧ звӧнитлӧма бурдӧдчанiнад. Ме пӧ юи да локтӧй менӧ спаситны. А сэсянь юасьӧны, вермӧ оз на кок йылас сулавны. Верма на пӧ. Сiдзкӧ пӧ, лок татчӧ.

— Сэки меным и юрӧ вартiс. Ас кокӧн кӧ корӧны локны, то, сiдзкӧ, оз повны, мый кула,— висьталӧ Сане.— Сiдзкӧ, весь повзьӧдлӧмаӧсь. Неуна бара юыштi да мӧдӧдчи бурдӧдчанiнад. Сэнi выль пӧв сэсся бурдӧдiсны…

Дерт, сiйӧ оз пыр ю. Но кор садь, гортсьыс оз петав. Пыр мырсьӧ-гиж?. А гортад олiгӧн тай нинӧм сэтшӧмыс оз лолы».

А со Петыр Сане йылысь мӧд пасйӧд. «Талун 1998 вося январ 25 лун. Ветлi Сандра Мишарина дорӧ рытйысьны да пыр жӧ пукси пасйӧдъяс вӧчны. Пыригмоз Сандра босьтчис гӧститӧдны. Картупель весалiс, видзӧдӧ да, горт помас вый чир абу. Гос корсис, да эз жӧ сюр.

— Часлы, ме яя шыд пуи,— нимкодь лои Мишариналы.— Порсь выйыс, кӧнкӧ, вылас кайыштiс.

Сiйӧ зiля кӧвтыштiс кынмыштӧм шыд вылысь васӧ да сы вылын босьтчис жаритны картупельсӧ. Ме пӧт вӧлi да эг видлы. Ачыс тай тяпкӧдчигтырйи зэв чӧскыда панялiс-а. Сэсся пырис тӧдса мужик. Ыджыдвидзсянь воӧма. Вайӧма быдса картупель мешӧк. Санелы гортсаясыс мӧдӧдӧмаӧсь. Агни чойыс письмӧын пасйыштӧма, эг нин пӧ эськӧ кӧсйӧй, мисьтӧм чужӧмлы, ыстыны да, но век жӧ небзьӧдчим. Сандралы нимкодь лои. Сэсся зумыштчис. Гортӧ пӧ дивитана письмӧ буретш кӧъя вӧлi ыстыны. Эг пӧ слӧймы чӧвтнысӧ. Кыкӧн вель дыр восьтiм клеитӧм конвертсӧ, мед оз косясь. Сандра гижис мӧд письмӧ да бӧр клеитiм. Та бӧрын ме веськӧдчи гортӧ, а Сане тшапа кокъяссӧ пукталiгтыр тӧвзис пошталань».

Кор Петыр Сане вуджис овны чужан-быдман сиктас, ме пӧшти быд волiгӧн кежавлi сы дорӧ. Кор гӧтыркӧд, кор челядькӧд, кор кутшӧмкӧ ылi муысь воӧм гӧсьтъяскӧд. Гажа юраӧн сiйӧс эг сулы. Пыран, да век тшайник пузьӧдас, мый керка пытшкас сёяныс эм, ставсӧ пызан вылас лэптас.

Весь абу олӧма. Ыстас вӧлi Сыктывкарӧ выль гижӧдъяс. А ме сылы сьӧмтор вайыштлi, гижӧдъяссьыс гӧлиник гонорарсӧ. И ӧтчыд со мый лоис. Петыр Санеӧс муртса немортӧдз эг вайӧдӧй.

Пыртiм Ларисакӧд Санелы гонорар, «Коми му?» гижасьӧмысь. Бура дыр варгӧм бӧрын петiм бӧр, а машина дорас мунiгӧн понъясӧн пӧгибӧ воим — сӧмын кокад и кутчысьӧны. Шенасигтыр кыдзкӧ воӧдчим машина дорӧдз, и друг казялiм — Ларисалӧн сумкаыс абу. Гӧтыр шуӧ: «Öлексей, звӧнит телепоннад, сумкаас вӧлi менам сотӧвӧй, да мед шыасяс... Колӧкӧ, пон вомын нин, шенасигад кисьыд мынiс да!» Звӧнитi да ачым пель чошкӧдӧмӧн бӧр Санеяслань муна — ӧти пон ӧд некӧн абу, и телепон некӧн оз шыась.

Вои Санеясӧ, пыри: диван помас пӧрӧм сумкасьыд телепоныс тайкӧ нин чеччыштас, лӧз би коялӧмӧн сӧмын равзӧ... Босьтi телепонтӧ, кусӧдi. Друг кыськӧ аминь пыдiысь Санелӧн гӧлӧсыс кылӧ:

— Кутшӧм лешаксӧ нин сэнi новлӧдлӧны?

— Тайӧ ме, Öлексей. Кӧнi нӧ ачыд?

— Гӧбӧчын, картупель мешӧкъяс сайын куйла.

— Пет.

— Кытчӧдз сумкатӧ посводзӧ он петкӧд, ог пет!

Петкӧдi, гӧбӧч ӧдзӧссӧ восьтi. Видзӧда: Санелӧн ӧтар киас гонорар сьӧмыс, мӧдар киас мыйлакӧ паспортыс. Чужӧмыс быгалӧма, синъясыс быттьӧ мыйкӧ корсьӧны — ӧтарӧ-мӧдарӧ сiдзи и шыбласьӧны:

— Сумкатӧ петкӧдiн?

— Мый нӧ лоин?

Сiйӧ бара:

— Сумкатӧ петкӧдiн?

Кыдзкӧ лӧньӧдi жӧ сiйӧс.

Пуксис Сане пызан саяс — чуньясыс сӧмын таркакылӧны пызан помас, кокыс нӧшта ёна легӧ: «Пукала тiян мунӧм бӧрын, вайӧм сьӧмтӧ выль пӧв лыддя. Оз жӧ, мися, унасӧ убӧлитны — вомгорулын бротка. Друг диван помын кодкӧ шыяс кутiс сетавны, да ӧд дзик сiдзи, кыдзи тай ӧнiя киноясад. Видзӧдлi сыланьӧ: пӧрӧм сумка, а пытшкас мыйкӧ аминь югыд би коялӧ да равзӧ. Юрын вирдыштiс: тайӧясӧс тай менӧ бырӧдны мӧдӧдӧмаӧсь. Сьӧмыд, тыдалӧ, «Коми мусалы» жаль лоӧма, да взорвитны кӧсйӧны! Ывлаас петны эг нин гӧгӧрво. Мый веськалiс киӧ, кватитi и гӧбӧчӧ чепӧсйи. Мӧвпала: «Картупель пыртлан ӧшиньӧд удита петны. Паспортнад, йӧйма кӧ, гашкӧ, тӧдасны, кодi ме...» А гӧбӧч ӧшиньыд ывласянь вӧлӧм игана, да збыльысь тӧкӧтьӧ эг весьӧпӧр. Картупель мешӧкъяс сайӧ водi, юрӧс киӧн тупки: мый лоны, мися, ло... Олӧмӧй ставнас син водзтi вирдыштiс, быттьӧ абу и овсьылӧма».

Сӧри жӧ эськӧ да. Эз дзик тадзи вӧв. Санеыс эськӧ збыльысь повзьӧм чужӧма, но паччӧрас кайӧма сӧмын вӧлi.

...Бӧрынджык кывлi, Петыр Санелӧн воча вокыс карысь волӧма, пондылӧма сотӧвӧй телепон козьнавны, да мӧдыс кинас и кокнас пӧ шенасьны босьтчис: «Кыдзкӧ татӧг нин ола!..»

Сане дорӧ кежавлiгъясӧн унаысь шмонитлiм, мый ми Ыджыдвиддзас кык гижысь, да кыдз бара кулӧм бӧрын кутасны нимъяснымӧс ас сиктсаяс видзны-а. Тэ, мися, Сане, татчӧс школаас велӧдлiн, да сылы нимсӧ тэнсьыд сетасны. Та вылӧ Сандра с?мын мудера вашмунлiс. Эн пӧ вай йӧйтав. Менсьым ним сетасны. Виччысь. И со ковмӧ виччысьны...

.

Предлагаем прочитать произведения А. П. Мишариной: